سینمای دنیا و مشکلی به نام نتفلکیس
در هفتههای اخیر بحث و جدل بر سر پدیدهی «نتفلیکس» و تاثیراتش بر سینما شدت گرفته. پیش از این هم در اینباره صحبت شده بود که تا چه حد پذیرفتنی است یک شبکهی پخش آنلاین فیلم و سریال که زمانی تعریف و جایگاه دیگری داشته حالا به یک نهاد مؤثر بر تولید و توزیع فیلم در دنیا تبدیل شود. بعد از وضعیت اخیر مراسم اسکار که نتفلیکس توانست با کمپینهای پرقدرتش فیلمی مثل روما را به موفقیت برساند تا حدی که حتی بازیگرانش هم نامزد دریافت جایزه شوند، مجادله بیش از قبل بالا گرفته.
اخیراً استیون اسپیلبرگ بهعنوان یکی از مردان قدرتمند صنعت سینمای آمریکا گفته طبق قاعده، محصولات نتفلیکس باید در مراسم امی داوری شوند نه در مراسم اسکار، و حضور نتفلیکس در عرصهی تولید ضربهی بزرگی است به سنتهای سینمایی. چون محصولات نتفلیکس برای عرضه در تلویزیون ساخته میشوند، گاهی اکران محدود سینمایی دارند و خیلی اوقات هم ندارند. بنابراین فیلمهایی که باید در چرخهی سنتی تولید فیلم تولید و عرضه شوند حالا سر از پخش تلویزیونی درمیآورند و در شرایطی که نتفلیکس با این کارش به سالنهای سینما ضربه میزند میآید در مراسمهای سینمایی، حصوصاً جشنی مثل اسکار که ویژهی صنعت سینمای آمریکاست با مداخلههایش، محصولات واقعی این صنعت را کنار میزند و فیلمهای خودش را عرضه میکند. این میشود لطمهای دوجانبه: برهم زدن روال متعارف اکران فیلم و از طرف دیگر تلاش برای برنده شدن در مراسمی که ویژهی فیلمهای همان چرخهی سنتی طراحی شده بوده.
ظاهراً اسپیلبرگ قصد دارد در مجمع بعدی اعضای اصلی آکادمی تلاش کند قوانینی وضع کند علیه این اقدامات نتفلیکس. در طرف دیگر، عدهای به اسپیلبرگ حمله کردهاند که سرمایهگذاریها و حمایتهای نتفلیکس معمولاً مختص فیلمهایی است که درباره حقوق از دسترفتهی اقلیتها ساخته میشوند و اگر در سال های اخیر نتفلیکس از تولید فیلمهایی دربارهی زنان، سیاهپوستان، همجنسگرایان و… حمایت نمیکرد صنعت سینمای آمریکا پای چنین فیلمهایی نميایستاد و از اسپیلبرگ پرسیدهاند مگر خودش در دو دههی اخیر در تولید چند فیلم با این مضامین مشارکت داشته. اینها طبق این استدلال میخواهند بگویند نتفلیکس خودش را وارد بدنهی اصلی صنعت سینمای آمریکا نکرده.
عدهی دیگری هم به منطق کسانی که عملکرد نتفلیکس را تخریب جایگاه سالنهای سینما دانستهاند ایراد گرفتهاند و مدعی شدهاند اغلب ۸ هزار عضو آکادمی در خانه مینشینند، دیویدی فیلمها را میبینند و بر اساس همانها رأی میدهند، پس چه تفاوتی دارد فیلمهای نتفلیکس داوری شوند یا محصولات کمپانیهای سنتی تولید فیلم. یکی مثل پل شریدر هم که از اساس به اهمیت نمایش فیلم روی پردهی بزرگ حملهور شده و ادعا کرده سینما در ابتدا پدیدهای تکنفره بوده و تماشاگر بهتنهایی میتوانست فیلم ببیند، اما بعداً برای کسب درآمد بیشتر سالنهای سینما را ساختند!
وسط همهی این مناقشات، چند روز پیش اعلام شد نتفلیکس حق اقتباس رمان مشهور صد سال تنهایی را خریداری کرده و بهزودی تولید آن در قالب یک سریال آغاز خواهد شد که در کلمبیا و به زبان اسپانیایی هم فیلمبرداری میشود. حالا حرف و حدیثها شدت پیدا کرده چون نتفلیکس حق اقتباس از رمانی را به دست آورده که سالها کسی موفق نشده بود حتی رضایت اولیه برای مذاکره دربارهی چند و چون چنین قراردادی را کسب کند، و بنابراین شایع شده که در به نتیجه رسیدن این قرارداد، قبل از هر چیز پای پول در میان است.
این روزها سؤال بزرگ این است که نتفلیکس فرشتهی مهربان صنعت سینماست، یا سرمایهداری بزرگ که قدرت ریسک غیر قابل مقایسهاش با کمپانیهای سنتی به او اجازه میدهد شرایط منصفانهی رقابت را به هم بزند.