بازبینی کلاسیک‌ها

ذره ذره خواندن عکس دسته‌جمعی با پدرخوانده‌ به این دلیل بود که دلم نمی‌خواست تمام شود! این کتابی است مناسب دیوانه‌هایی که حرف زدن ابدی درباره‌ی فیلم‌های محبوب‌شان، همدمی و همراهی در توصیف لحظه‌هایی که دل‌شان را لرزانده، به هر کار مهم دیگری در دنیا ترجیح می‌دهند. پس به‌شکل مهارناپذیری به تداعی‌های ذهنی‌شان میدان می‌دهند.

زنی تحت تأثیر بدون آن‌كه خودش از این ادعاها داشته باشد، یكی از مهم‌ترین بازتاب‌های تفكرات فلسفی درباره‌ی مفهوم دیوانگی در سینماست؛ دیگران به این دلیل میبل را تحمل نمی‌كنند كه ادب متعارف را رعایت نمی‌كند، بنابراین برای این‌كه احساس بی‌پناهی‌شان را در برابر او تسكین بدهند، میبل را به آسایشگاه روانی می‌فرستند.

سلین و ژولی از یك‌سو، تمام خصیصه‌های ساختاری موج نویی‌ها را در خود دارد، از سوی دیگر، همه‌ی این بازی‌های ساختاری، متناسب با ساختمان ویژه و منحصر به فرد این فیلم، یك بار دیگر بازآفرینی شده، و به یكدستی و انسجامی رسیده‌اند كه انگار از ابتدا، اختصاصاً برای این داستان مشخص طراحی شده‌اند.

آن همه جوش و خروش که از سال ۱۹۶۸ تا اواسط دهه‌ی هفتاد تأثیرش را بر موسیقی، ادبیات و سینما باقی گذاشت، در آثار پیتر ویر جوان هم بازتاب پیدا كرده و هر دو فیلم ابتدایی‌اش، روایت‌گر گرفتار شدن فرد در میان جمع، و محاصره شدن توسط قواعد كشنده‌ی یك نظام سلطه‌جو و انعطاف‌ناپذیر است.

درخشان‌ترین وجه ساختاری مكالمه كه جداً نبوغ‌آمیز است، ساختار دایره‌ای آن است؛ آن لانگ‌شات ابتدایی، نمایی تزئینی نبوده، و سكانس افتتاحیه، مقدمه‌ای برای ورود به داستان زندگی هری كال نبوده: كل ماجرا همان است. همه‌ی فیلم همان میدان است، شخصیت اصلی داستان ما هم در نسبت با وقایع همان میدان به ما معرفی می‌شود.

رِی (كالین فارل) یك جوان تندخو و عملگراست كه ترجیح می‌دهد وقتش را صرف ماجراجویی و لذت‌های آنی زندگی كند، و كِن (برندان گلیسن) مرد میان‌سال پخته و آرامی است كه دوست دارد به تماشای آثار فرهنگی شهر برود، و سر فرصت و با حوصله در تاریخ سیر كند.

دکتر اسلیپ یکی دیگر از آن فیلم‌هایی است که تماشاگرانش را به دو دسته‌ی کاملاً متفاوت تقسیم می‌کند: کسانی که شاینینگ (استنلی کوبریک) را دیده‌اند و با جزئیاتش آشنایی دارند، کسانی که اصلاً نمی‌دانند وقتی از شاینینگ حرف می‌زنیم از چه حرف می‌زنیم! از این جهت، تلقی این دو دسته تماشاگر ممکن است هیچ نقطه‌ی اشتراکی پیدا نکند.

قوش از آن فیلم‌هاست که اگر مستقل از کارنامه‌ی کن لوچ تماشا شود، شاید صرفاً یک فیلم نامتعارف در دسته‌بندی فیلم‌های نوجوانانه‌ای تصور شود که موقعیت خاص دوران نوجوانی و تنها ماندن میان آدم‌بزرگ‌های زبان‌نفهم را توصیف می‌کند. از آن نوع فیلم‌ها که می‌تواند با خانه‌ی دوست کجاست و فیلم‌های مدل کانون پرورش فکری خودمان در یک رده قرار بگیرد.

فیلم دیوانه‌واری که وودی آلن در سال ۱۹۸۳ ساخته، به نظر می‌رسد نزد تماشاگران و منتقدان، محبوبیتی به اندازه‌ی کمدی‌رمانتیک‌های او ندارد، اما در نگاهی دوباره، بیش از هر فیلم دیگرش جوهر «وودی آلنی» دارد. اگر این توصیف بارها تکرارشده‌ی «اثری که از زمانه‌اش جلوتر است» در مورد بعضی فیلم‌های تاریخ سینما صادق باشد، قطعاً یکی از آنها همین زلیگ است.