پرندگان مهاجر ـ کریستینا گالگو، کایرو گوئرا
پرندگان مهاجر، یکی از ۹ فیلم فهرست کوتاه نامزدهای دریافت جایزه‌ی اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسیزبان، فیلمی است غیرمنتظره و دیدنی. از آن دسته فیلم‌ها که از صفت «متفاوت» برای توصیف‌شان استفاده می‌شود اما نه به طعنه، که واقعاً متفاوت است. طبق آن‌چه در کپشن ابتدای فیلم قید می‌شود، ماجراهایی که می‌بینیم بر مبنای وقایعی شکل گرفته که بین دهه‌ی ۱۹۶۰ تا ۱۹۸۰ در مناطق بومی شمال کلمبیا رخ داده. در سکانس‌های ابتدایی، موقعیت‌های غریبی می‌بینیم از مناسک قومی به نام «وایو» که در میان بومی‌های آمریکای لاتین اعتبار و جایگاهی داشته‌اند. آن‌طور که فیلم مشخص می‌کند قوم وایو شامل خانواده‌های متعددی بوده با آیین‌ها و قوانینی مشترک که مورد احترام و توافق همه بوده. ماجرا با یک ازدواج شروع می‌شود؛ ازدواجی که داماد، چون باید جهیزیه‌ی سنتی قبیله را فراهم کند، برای تدارکش چارهای نمی‌بیند جز آن که به توریست‌های آمریکایی، ماری‌جوانا بفروشد تا با پولی که به دست می‌آورد انتظار خانواده‌ی عروس را برآورده کند. از همین ابتدا تا آخر قصه، فیلمنامه در حال ترکیب دو موقعیت است: آیین‌های سفت و سخت قبیله، اعتقادی که به بازگشت ارواح دارند، ارزشی که برای طلسم محافظ خانواده قائلند و پافشاری‌شان بر رعایت همه‌ی جزئیات به‌جامانده از نیاکان به‌تدریج تلفیق می‌شود با تجارت گیاهی (ماری‌جوانا) که آن هم بخشی از سنت‌شان بوده اما حالا تبدیل به یک تشکیلات سودآور با قواعد دنیای مدرن می‌شود که البته همه‌ی افراد قبیله تلاش می‌کنند این اشتغال جدید را بر مبنای قواعد بومی گسترش دهند اما به نظر می‌رسد دیر می‌فهمند این غولی است که از چراغ بیرون آمده و دیگر تن به هیچ قاعده و قانونی نمی‌دهد.
فیلم در پیش‌برد موازی ماجراهای مربوط به توسعه‌ی قدرت قاچاق‌چی‌ها با حضور سنگین سنت‌های آیینی قوم، و درهم‌آمیزی این دو وضعیت بسیار موفق است، حضور بازیگران بومی که با همان زبان حرف می‌زنند و استفاده‌ی دیدنی از لوکیشن‌های منطقه (با فیلم‌برداری در قاب سینمااسکوپ) که نسبت این آدم‌ها با طبیعت و حیوانات و تأثیر اقلیم بر آیین‌های‌شان را مؤکد می‌کند باعث شده سکانس‌هایی از فیلم به نوعی تصویرسازی قو‌م‌نگارانه تبدیل شود درباره‌ی مردمانی که چیز زیادی درباره‌شان نمی‌دانستیم. نویسندگان فیلمنامه، آگاهانه از تبدیل کردن فیلم به یک اکشن پرحادثه پرهیز کرده‌اند و در چند مقطع مشخص ناگهان ما را پرت می‌کنند چند سکانس بعد از واقعه‌ای که انتظار دیدنش را می‌کشیدیم، و فقط نتایج را نشان‌مان می‌دهند. این تمهید که شاید هم به‌دلیل بودجه‌ی محدود فیلم بوده، لحن مؤثرتری به موقعیت‌های پرتنش فیلم می‌دهد، و باعث می‌شود تعادل مورد نظر حفظ شود و ما هم‌چنان ناظر تعارض نامتعارف ورود پول قاچاق به زندگی آدم‌هایی باقی بمانیم که دقیقاً نمی‌دانند با این پول چه کنند و هنوز نمی‌توانند قدرت حاصل از این پول را جایگزین اعتقادشان به طلسم‌های محافظت‌کننده‌ی خانواده کنند.
دست‌مایه‌ی اصلی پرندگان مهاجر از جهاتی یادآور تم پدرخوانده است. موقعیت آدم‌های دو فیلم قابل مقایسه است: همان‌طور که در پدرخوانده با آدم‌های عمیقاً سنتی طرفیم که با قرار گرفتن در یک موقعیت اجتماعی غیرعادی، چارهای جز تبهکاری برای امرار معاش پیدا نمی‌کنند اما در عین‌حال به سنت‌های ایتالیایی، مفهوم خانواده و همه‌ی آیین‌های‌شان سخت وفادارند، این‌جا هم عده‌ای آدم بدوی در حالی‌که هنوز به مفهوم روح و مراوده با گذشتگان‌شان در عالم رؤیا عمیقاً باور دارند، هواپیماهای آمریکایی را انباشته از بار ماری‌جوانا می‌کنند، اما دلارهای بادآورده، به حریم دنیای معصومانه‌شان رخنه می‌کند و خانمان‌برانداز می‌شود.
کارگردانی فیلم را کریستینا گالگو و کایرو گوئرا به‌طور مشترک انجام داده‌اند که هر دو اهل کلمبیا و از سینماگران فعال در کشور خودشان محسوب می‌شوند و دومی (گوئرا) سه فیلم بلند دیگر هم پیش از این کارگردانی کرده. بین آن سه، مهم‌ترینش آغوش شیطان بوده که در مراسم اسکار سال ۲۰۱۶ به‌عنوان اولین فیلم تاریخ سینمای کلمبیا نامزد دریافت جایزه‌ی بهترین فیلم غیرانگلیسیزبان شده بود.
امتیاز از ۵ ستاره: ★★★