توهین ـ زیاد دویری
توهین نام فیلمی است که در مراسم اسکار سال ۲۰۱۸ بهعنوان اولین نمایندهی تاریخ سینمای لبنان، توانست وارد فهرست پنج نامزد دریافت جایزهی بهترین فیلم غیرانگلیسیزبان شود. و البته سال بعدش، کفرناحوم (نادین لبکی) به دومین فیلم لبنانی تبدیل شد که در همین جایگاه قرار گرفت. این استمرار حتماً میتواند باعث شود سینمای این کشور امکان تازهای برای ورود به محافل جهانی پیدا کند.
توهین فیلمی است که میتواند شما را شگفتزده کند، از این جهت که شاید بهعنوان یک فیلم عربی با توقعی پایین تماشایش کنید، و تصور کنید در بهترین حالت قرار است یک فیلم محلی قابل قبول و استاندارد ببینید. اما این فیلمی است با فیلمنامهای دقیق و درگیرکننده، بازیهای حرفهای و کارگردانی منضبط و درست. در مقایسه با نمونههای جهانی، کم که ندارد هیچ، از بسیاری از فیلمهای جریان اصلی، جذابتر و مؤثرتر ساخته شده.
نویسنده و کارگردان فیلم، زیاد دویری، یک لبنانیالاصل است که در ۱۸ سالگی، بعد از شروع جنگ داخلی لبنان به آمریکا رفته و در آنجا درس خوانده. دویری بهعنوان دستیار فیلمبردار، سر صحنهی فیلمهای سگهای انباری، پالپفیکشن و جکیبراون حضور داشته و احتمالاً نظر تارانتینو را جلب کرده بوده که در فیلمی مثل از گرگومیش تا سحر (رابرت رودریگز) هم با همین عنوان (دستیار فیلمبردار) به کارش ادامه داده. دویری در سال ۱۹۹۸ با اولین فیلم بلندش به نام بیروت غربی در جشنوارهها جلب توجه کرد و ستایش شد، اما بعد از آن، مدتی کمکار شد، و حالا در چهارمین فیلمش، بسیار پخته و مسلط به نظر میرسد.
توهین فیلمی است که میتواند غافلگیرتان کند، از این جهت که با یک موقعیت ساده، دعوای دو شهروند لبنانی شروع میشود، و به نظر میرسد اتفاقی نیفتاده و همهی اینها مقدمهای است تا فیلم شروع شود. اما همان اتفاق ساده، بهتدریج گسترش پیدا میکند و ابعادی باورنکردنی پیدا میکند تا فیلمساز بتواند بخشی از حوادث تاریخی لبنان در سالهای جنگ داخلی و حضور پناهندههای فلسطینی را در بستر مجادلهی این دو آدم روایت کند.
توهین فیلم مهمی است در توصیف اینکه جنگها بهسادگی تمام نمیشوند، و تبعات هر جنگی تا چند نسل، آدمهای لطمهخورده و خشمگینی پرورش میدهد که میتوانند همان جنگِ خاموش را بار دیگر وسط زندگی روزمره برپا کنند. جسم آدمها در جنگ زخم میخورد و شاید التیام پیدا کند، اما زخم روانشان نه تنها مداوا نمیشود، بلکه در گذر زمان چه بسا ملتهبتر میشود، مسیر عوض میکند و جایی به چشم میآید که از نظر دیگران غیرمنتظره است، چون خبر از وجود آن زخم درون آدمهای صدمهدیده ندارند.
امتیاز از ۵ ستاره: ★★★