سینمای دنیا

وداع بر مبنای وارونه کردن آن‌چه طبیعی به نظر می‌‌رسد پیش می‌رود: قاعده‌اش این است که همه‌ی خانواده به چین برگردند تا یک جور سوگواری زودهنگام را آغاز کنند، اما وقتی قرار می‌شود خبر از مادربزرگ پنهان شود، یک عروسی، جایگزین عزا می‌شود و حالا همه باید وانمود کنند شادمانند و اگر هم اشکی می‌ریزند، اشک شوق است.

تاد فیلیپس آمده و با ساختن فیلمی که اصلاً اسمش جوکر است، برای اولین بار این کاراکتر را از زیر سایه‌ی قهرمان اصلی (بتمن) بیرون کشیده. این فیلمی نیست که ضدقهرمانش جوکر باشد. فیلمی نیست که جوکر با شرارت‌هایش پاس گل بدهد تا بتمن بتواند بدرخشد. در این فیلم، بتمن طفلی بیش نیست و همه‌ی فیلم، میدان عرض‌اندام جوکر است.

بقیه‌ی فیلم‌های بلند بونگ جون ـ هو را دیدم: میزبان (۲۰۰۶)، مادر (۲۰۰۹) و برف‌شکن (۲۰۱۳). این سه تا در کنار چهار فیلمی که قبلاً درباره‌شان نوشتم، شامل هفت فیلم بلندی می‌شود که این فیلم‌ساز اهل کره‌ی جنوبی تا به امروز ساخته. سه فیلمی که تازگی دیدم، دوره‌ی میانی کارنامه‌ی بونگ را شکل می‌دهند.

خاطرات قتل از همان ابتدا، با نوشته‌ی ابتدایی‌اش، رویه‌ای نامتعارف در پیش می‌گیرد. قبل از رو‌به‌رو شدن با اولین واقعه، می‌خوانیم که این فیلمی است بر مبنای یک قصه‌ی واقعی، برگرفته از پرونده‌ای جنایی که هرگز به نتیجه نرسید. چنین شروعی برای یک فیلم پلیسی جنایی با زمانی بیش از دوساعت، کاملاً دیوانه‌وار است.

دیروز از آن دسته فیلم‌هاست که تماشاگرانش را بدون هیچ ملاحظه‌ای به دو دسته‌ تقسیم می‌کند: گروه اول شامل آنهاست که اساساً نمی‌دانند «بیتلز» یعنی چه، و این کلمه، سابقه‌ی مشخصی به ذهن‌شان متبادر نمی‌کند، گروه دوم را آنها تشکیل می‌دهند که عمری با گروه چهارنفره‌ی جان لنون، پل مک‌کارتنی، جرج هریسون و رینگو استار گذرانده‌اند.

توهین فیلمی است که می‌تواند شما را شگفت‌زده کند، از این جهت که شاید به‌عنوان یک فیلم عربی با توقعی پایین تماشایش کنید، و تصور کنید در بهترین حالت قرار است یک فیلم محلی قابل قبول و استاندارد ببینید. اما این فیلمی است با فیلم‌نامه‌ای دقیق و درگیرکننده، بازی‌های حرفه‌ای و کارگردانی منضبط و درست.

شكل آب دست‌مایه‌ی اصلی‌اش را بدون تأكیدهای مبالغه‌آمیزی كه در سینمای این سال‌ها مرسوم شده، با بیانی كنایی و شاعرانه، درون اتمسفری یكدست عرضه می‌كند و تسلط تكنیكی دل‌تورو و همكارانش برای آن‌كه حتی یك پلان از فیلم بیرون از دنیای خیال‌انگیزی كه طراحی شده قرار نگیرد، به‌شدت قابل تحسین است.

اهمیت فیلم در این است كه خودش را جدی نگرفته اما مخاطبش را جدی گرفته و تلاش كرده بهترین نتیجه را تحویل آن كسی بدهد كه آمده تا فیلم دیگری از یك مجموعه‌ی قدیمی را تماشا كند متكی به همان قراردادهای سنتی. خصوصیت قابل تحسین فیلم این است كه از ماهیت فانتزی مجموعه عدول نمی‌كند.

شاید نباید منتظر بمانیم در آینده هم پروژه‌های خارج از كشور فرهادی همان حال و هوای فیلم‌های شاخص كارنامه‌اش را برای ما زنده كند. شاید بهتر باشد از حالا به بعد وجود هم‌زمان دو اصغر فرهادی را بپذیریم كه كارنامه‌ی كم و بیش مستقلی دارند. قائل شدن این تفاوت باعث می‌شود تحلیل منصفانه‌تری انجام دهیم.

دانكرك را روی پرده‌ی آی‌مكس دیدم، در ابعاد بزرگ، با صدای عالی، در بهترین شرایط و البته كه با توقع بسیار. فیلمی است عظیم و جاه‌طلبانه كه تلاش می‌كند با كنار هم چیدن جزئیات یك موقعیت حماسی در اوایل جنگ جهانی دوم، ما را به شدت تحت تأثیر قرار دهد.