حسین معززی‌نیا

منک از یک سو دارد دوران شکوه و اقتدار سینما در دنیا را برای ما بازسازی می‌کند. سال‌هایی که سینما واقعاً مهم بود و می‌توانست در جایگاه مؤثرترین رسانه، سبک زندگی مردم، تلقی‌های مبنایی‌شان از جامعه، و دیدگاه سیاسی‌شان را بسازد و هدایت کند.

داستان یک شهر را دنبال می‌کنیم و زنی که پیوندی باستانی با تاریخ این شهر دارد. شهری که دو لایه دارد (کهن و معاصر)، بالا و پایین دارد (آب و خشکی)، اوندین هم دو چهره دارد؛ چهره‌‌ی اولش گاهی به‌تناسب شغلش روایت‌گر توسعه‌ی مدرن این شهر است و چهره‌ی دومش، تجسم همان ملکه‌ی دنیای زیرین.

دغدغه‌های مضمونی کلی رایکارد نیست که به این فیلم‌ها اهمیت و اعتبار می‌دهد. مهارت او در حذف بسیاری از موقعیت‌های متداول و مکث غیرعادی و بیش از حد بر موقعیت‌هایی که کمتر ممکن است ‌ببینیم، باعث شده تماشای فیلم‌هایش پیش از هر نتیجه‌گیری محتوایی، به یک تجربه‌ی ‌زیبایی‌شناسانه‌ی عمیق تبدیل شوند.

خط فرضی درباره‌ی زن و شوهری است که گرچه در جامعه‌‌ای مدرن زندگی می‌کنند اما در اصل، یکی‌شان ارباب و دیگری، کنیز است. فیلم‌‌ساز قبل از شروع به نوشتن فیلم‌نامه‌اش می‌داند که می‌خواهد هشدار دهد این موقعیت، یک موقعیت قرون وسطایی است و قوانین سنتی کشور هم به تداوم این رابطه دامن می‌زند.

پلیس فاسد/ جنایتكار همیشه یك قدم از قانون جلوتر است و به همین دلیل، هیچ‌وقت دستگیر نمی‌شود. پس پلیس درستكار قصه‌ی ما یا باید با این وضعیت كنار بیاید، یا این‌كه قانون را كنار بگذارد و در آن لحظه كه یقین پیدا كرد رو‌به‌روی تبهكار مورد نظر قرار گرفته‌، اسلحه را بكشد.

آقای گتو، بهترین ساعت‌ساز جنوب، استخدام شده تا ساعت دیواری بزرگی برای نصب در ایستگاه قطار شهر بسازد. وقتی در روز افتتاح، ساعت شروع به كار می‌كند، عقربه‌هایش خلاف جهت حركت می‌كند. حتماً نقصی در كار است، چون شرط سالم بودن یك ساعت این است كه عقربه‌هایش جلو برود تا «زمان» را نشان دهد.

عشق درباره‌ی «كهنسالی» است. فیلم، به‌‌نحو مشوش‌كننده‌ای متمركز است بر محو تدریجی نشانه‌های حیات. فیلم‌های بسیاری داشته‌ایم كه به قطع ارتباط افراد سالخورده با خانواده یا اجتماع پرداخته‌اند. اما عشق تمركز بی‌رحمانه‌ای دارد روی مسئله‌ی پیرشدن به مثابه‌ی فعل و انفعالی كه قبل از هر چیز در نسبت با خود فرد اتفاق می‌‌افتد.

گروهی اصرار دارند به طرف مقابل‌ بقبولانند کیفیت و جذابیت سریال‌های دو سه دهه‌ی اخیر بیش از فیلم‌های سینمایی است و می‌شود به‌راحتی از خیر تماشای فیلم‌ها گذشت، ولی این سریال‌ها را هرگز نباید از دست داد. گروهی هم در جناح مقابل، توصیه می‌کنند وقت برای تماشای سریال تلف نکنیم.

شهر به شهر، روستا به روستا می‌چرخند تا با آدم‌ها ملاقات کنند. چه جور آدم‌هایی؟ مردم معمولی. همان‌ها که سرشان گرم زندگی‌شان است؛ مزرعه‌دار، کارگر، پیشخدمت و… دو هنرمند می‌روند وسط همین مردم عادی تا قصه‌ی زندگی‌شان را بدانند. قصه‌ی خودشان یا اقوام‌شان، قصه‌ی گذشته‌‌‌ها یا همین حالای‌شان. بر اساس این قصه‌ها، به ایده‌ای می‌رسند برای عکاسی.

در کل این «سفر به تاریکی»، قرار است بفهمیم همان «تیمارستان» محل امن‌تری است برای پناه گرفتن یک روشنفکر؟ پس چند روزی می‌آید بیرون، گشتی می‌زند و دوباره بازمی‌گردد همان‌جا؟ یعنی چرخه‌ی رفت و برگشتش از خانه به آسایشگاه، بناست «بیهودگی» دنیای بیرون، دنیای عینی را نشان‌مان بدهد؟ آن‌وقت چرا باید این را بپذیریم؟